Jak aktywność fizyczna pomaga w nauce?

Łukasz Achruk

Współczesne badania coraz częściej wskazują na istotną rolę aktywności fizycznej w procesie edukacyjnym. Regularne ćwiczenia fizyczne nie tylko poprawiają zdrowie uczniów, ale także wpływają na ich zdolności poznawcze i wyniki w nauce. W tym artykule, opierając się na najnowszych badaniach naukowych i praktykach szkolnych, przyjrzymy się, jak aktywność fizyczna może przyczyniać się do osiągania lepszych wyników kształcenia.

Przegląd literatury naukowej

Badania przeprowadzone przez Charlesa Hillmana z Uniwersytetu Illinois w 2009 roku[1] wykazały, że dzieci, które regularnie uczestniczyły w aktywności fizycznej, osiągały lepsze wyniki w testach funkcji poznawczych oraz miały wyższe oceny szkolne. Hillman i jego zespół zauważyli, że dzieci aktywne fizyczne lepiej zapamiętywały rzeczy, łatwiej się koncentrowały i szybciej dostosowywały się do nowych zadań. Dzieci te wykazywały również większą zdolność do rozwiązywania problemów oraz lepsze umiejętności planowania.

W 2014 roku Josie Booth z Uniwersytetu w Dundee przeprowadziła badania z udziałem 5000 uczniów ze Szkocji[2]. Wyniki jej badań wykazały, że większa ilość czasu poświęcanego na ćwiczenia fizyczne była związana z lepszymi wynikami w testach z matematyki, angielskiego i nauk przyrodniczych.

Uczniowie, którzy regularnie uczestniczyli w ćwiczeniach fizycznych, osiągali średnio o 0,5 punktu wyższe wyniki w testach z matematyki w porównaniu do tych, którzy nie byli aktywni fizycznie.
Dziewczęta, które brały udział w regularnych zajęciach sportowych, miały średnio o 1 punkt wyższe wyniki w testach z angielskiego niż ich mniej aktywne rówieśniczki.
Uczniowie z wyższą aktywnością fizyczną uzyskali średnio o 0,7 punktu wyższe wyniki w testach z nauk przyrodniczych w porównaniu do uczniów, którzy wykazywali mniejszą aktywność fizyczną.

Michael W. Beets z UCLA w 2010 roku[3] przeprowadził badania, które pokazały, że regularna aktywność fizyczna, w tym ćwiczenia aerobowe, były skorelowane z poprawą zdrowia psychicznego i osiągnięciami naukowymi. Dzieci, które regularnie ćwiczyły, miały lepszą koncentrację, były bardziej zaangażowane w naukę oraz wykazywały mniejsze objawy depresji i lęku. Beets zauważył również, że aktywność fizyczna może wpływać na poprawę samooceny i motywacji do nauki.

Mechanizmy wpływu aktywności fizycznej na mózg

Aktywność fizyczna wpływa na funkcje poznawcze poprzez kilka mechanizmów biologicznych:

Poprawa krążenia krwi w mózgu: Lepsze krążenie zwiększa dostarczanie tlenu i składników odżywczych do komórek mózgowych.
Uwalnianie endorfin: Hormony te poprawiają nastrój, redukują stres i mogą poprawić zdolności poznawcze.
Tworzenie nowych komórek mózgowych: Regularne ćwiczenia wspierają rozwój nowych neuronów, zwłaszcza w hipokampie, który odgrywa kluczową rolę w procesach pamięciowych.

Praktyczne przykłady z programów szkolnych

Wiele szkół na całym świecie wdraża programy promujące aktywność fizyczną, aby poprawić wyniki nauczania. Przykładem może być program SPARK (Sports, Play and Active Recreation for Kids), który został wprowadzony w wielu szkołach w USA. Program ten obejmuje regularne zajęcia sportowe oraz integrację aktywności fizycznej z codziennym planem lekcji. Szkoły uczestniczące w programie odnotowały poprawę wyników w testach standaryzowanych oraz zwiększoną aktywność fizyczną uczniów.

Przeczytaj również: Dlaczego lekcje wychowania fizycznego są potrzebne w szkole?

Wskazówki dla szkół

Aby promować aktywność i poprawić wyniki w nauce, szkoły mogą:

Zwiększyć ilość czasu poświęcanego na wychowanie fizyczne w planie lekcji.
Organizować przestrzeń w czasie przerwy na aktywność fizyczną podczas zajęć szkolnych – udostępnić „orliki” czy choćby stoły do ping-ponga.
Wdrażać programy sportowe i zachęcać uczniów do udziału w pozaszkolnych aktywnościach fizycznych, np. SKS.
Współpracować z rodzicami, aby promować aktywność fizyczną także poza szkołą.

Podsumowanie

Ruch ma kluczowe znaczenie nie tylko dla zdrowia fizycznego, ale także dla rozwoju poznawczego i osiągnięć edukacyjnych uczniów. Liczne badania potwierdzają, że regularne ćwiczenia fizyczne poprawiają zdolności takie jak: koncentracja, pamięć, uwaga, co przekłada się na lepsze wyniki w nauce. Szkoły, które promują aktywność fizyczną, mogą zatem nie tylko przyczyniać się do zdrowszego stylu życia uczniów, ale także wspierać ich sukcesy edukacyjne.

Przeczytaj również: Od podwórka do Lewandowskiego, czyli droga do sukcesu największych sportowców

Przypisy:

[1] Hillman, C. H., Pontifex, M. B., Raine, L. B., Castelli, D. M., Hall, E. E., & Kramer, A. F. (2009). The effect of acute treadmill walking on cognitive control and academic achievement in preadolescent children. Neuroscience, 159(3), 1044-1054.

[2] Booth, J. N., Leary, S. D., Joinson, C., Ness, A. R., Tomporowski, P. D., Boyle, J. M. E., & Reilly, J. J. (2014). Associations between objectively measured physical activity and academic attainment in adolescents from a UK cohort. British Journal of Sports Medicine, 48(4), 265-270.

[3] Beets, M. W., Beighle, A., Erwin, H. E., & Huberty, J. L. (2009). After-school program impact on physical activity and fitness: A meta-analysis. American Journal of Preventive Medicine, 36(6), 527-537.

Łukasz Achruk – nauczyciel wychowania fizycznego w Międzynarodowej Szkole Podstawowej Paderewski, opiekun zajęć z piłki ręcznej, trener klasy I piłki ręcznej, trener grup młodzieżowych oraz seniorów w klubie AZS UMCS Lublin.