Jak się skutecznie komunikować?

Sylwia Wałdowska

Jeden kanał komunikacyjny to czasami za mało. Takie ograniczenie powoduje nieraz konflikty oraz niezrozumienie mówiącego, a w sytuacji szkolnej przekłada się na błędne wykonywanie zadań. W dobrej komunikacji niezbędna jest kontrola tego, co i jak przekazujemy oraz sprawdzanie, jak nasz komunikat rozumie odbiorca.

Rozmowa i wyrażanie swoich opinii pobudza do myślenia, uczenia się, aktywności, działania i wpływa pozytywnie na rozwój dziecka.

W dobie Internetu i nowinek technologicznych uczniowie coraz mniej rozmawiają ze sobą, zastępując kontakt z drugą osobą telefonem czy tabletem. Komunikacja między ludźmi jest koniecznym elementem procesu społecznego i poznawczego. Ważne jest, aby zachęcić ucznia do rozmowy, do aktywności, do przekazania informacji lub opinii.

Warto odpowiedzieć sobie również na kilka pytań.

1. Co to jest komunikacja?

Zapytałam o odpowiedź uczniów klasy 7b. Oto co powiedzieli:

Komunikacja to według mnie:

– kontakt z ludźmi – rozmowa,

– pisanie smsów, wypracowań, kartkówek,

– patrzenie,

– gesty werbalne i niewerbalne,

– ton głosu, którego w danej chwili używamy.

Jak widać, już młodzi ludzie zauważają niejednorodność sposobów komunikacji i intuicyjnie wskazują jej różne aspekty.

2. Jak się skutecznie komunikować? Jakich kanałów komunikacyjnych użyć, aby dobrze przekazać informację?

Kanał komunikacyjny jest jednym z elementów składających się na proces komunikacji; jest środkiem umożliwiającym przenoszenie komunikatu. Służy do przesyłania informacji od źródła do adresata. Inaczej mówiąc, to sposób porozumiewania się nadawcy i odbiorcy.

Jako kanał komunikacyjny możemy wykorzystać zmysły człowieka (wzrok, słuch, dotyk, zapach i smak). Według psychologa Alberta Mehrabiana, autora prac o roli i istocie komunikacji niewerbalnej w relacjach międzyludzkich, na interpretację przekazu mają wpływ trzy kanały, przez które treści informacyjne docierają do odbiorcy:

Kanał wizualny (mimika twarzy, postawa) – 55%
Kanał wokalny (ton głosu) – 38%
Przekaz werbalny (treść wyrażona słowami) – 7%

3. Jak sprawdzić czy informacja przekazana odbiorcy została zrozumiana?

W celu sprawdzenia, jak uczniowie komunikują się między sobą, czy i jak informacja przekazana koledze została zrozumiana, w klasie 7B zostały przeprowadzone warsztaty dotyczące kanałów komunikacyjnych. W zajęciach wzięło udział 20 uczniów. Szereg ćwiczeń, w których młodzież brała udział, miały pokazać, od czego zależy to, czy dobrze zrozumiemy intencję nadawcy.

Pierwsze ćwiczenie polegało na pokazaniu tego, jak się czują uczniowie, w jakim nastroju wstali i przyszli do szkoły. Młodzi ludzie mieli to zakomunikować, używając tylko jednego kanału komunikacyjnego, przy czym dwa z wyżej wymienionych zostały wyłączone. Uczniowie po kolei pokazywali swoje emocje poprzez mimikę twarzy, inni je odgadywali. Okazało się, że nie wszystkie emocje zostały poprawnie odgadnięte.

Każdy z uczniów widział gesty, mimikę twarzy i gestykulację kolegów, jednak nie za każdym razem właściwie zinterpretował uczucie lub wiadomość od drugiej osoby.

W drugim zadaniu uczniowie mieli wykonać następujące polecenia z zamkniętymi oczami: zegnij kartkę na pół, jeszcze raz na pół, oderwij lewy dolny róg, przekręć kartkę o 90 stopni, zegnij na pół, oderwij prawy dolny róg…

Gdy wszystkie polecenia zostały wypowiedziane, uczniowie otworzyli oczy i mieli porównać swoje prace. Okazało się, że każda jest inna. Wniosek był jeden, każdy zrozumiał polecenia inaczej, stąd również efekt końcowy był inny.

Jak zauważyli uczniowie, by mieć identyczne prace, powinni dopytać o szczegóły, o wyjaśnienie – sparafrazowanie lub o powtórzenie polecenia. Zdali sobie sprawę, że upewnianie się, czy dobrze rozumiem to, co ktoś chce przekazać nie powoduje zaburzenia w komunikacji, a wręcz przeciwnie, usprawnia ją.

Trzecim zadaniem było rysowanie ze słuchu tego, co osoba mówiąca widzi przed sobą. Wylosowana osoba opisywała rysunek. Pozostali rysowali to, co słyszeli i co sobie wyobrażali na ten temat. Gdy wszyscy skończyli, również okazało się, że prace się różnią. Uczniowie zauważyli, że było to trudne zadanie. Barierę stanowiło wypowiadanie poleceń, gdyż dla niektórych były one zrozumiałe, a dla innych trudne i niejasne. Refleksją uczniów było stwierdzenie, że pomogłoby im, gdyby oprócz słów mogli użyć gestów.

Jeden kanał komunikacyjny to czasami za mało i takie ograniczenie powoduje nieraz konflikty oraz niezrozumienie mówiącego, a w szkole przekłada się na to, że zadanie może zostać źle wykonane.

Jak widać, przekazywanie informacji, czyli komunikacja to skomplikowany i złożony proces. Niezbędna jest świadoma kontrola tego, co i jak przekazujemy oraz sprawdzanie, jak nasz komunikat rozumie odbiorca. Skuteczna komunikacja ma zatem miejsce wtedy, gdy nasz rozmówca odbiera treść komunikatu zgodnie z naszym zamiarem. Mówiąc, używamy gestów i mowy ciała . To właśnie dzięki nim lepiej rozumiemy komunikat.

4. Jak odnieść sukces komunikacyjny?

Aby osoba przekazująca informację odniosła sukces, powinna:

wiedzieć, co chce przekazać,
wiedzieć, jaki efekt chce uzyskać,
chcieć rozmawiać,
dostosować treść i język komunikatu do odbiorcy,
brać pod uwagę potrzeby drugiej osoby,
zadbać o uzyskanie informacji zwrotnej o tym, jak ktoś interpretuje otrzymane informacje,
stosować pytania otwarte: „opowiedz mi o…” oraz zadawać konkretne pytania: „co, kiedy, kto?”
akceptować wypowiedzi, nawet jeśli się z nimi nie zgadza,
nie powinna oceniać, krytykować, obwiniać czy porównywać do innych.

Wnioski uczniów

Po warsztacie z komunikacji zapytałam siódmoklasistów, co wydało im się ważne. Oto co powiedzieli:

telefon nie zastąpi rozmowy na żywo,
jesteśmy w stanie lepiej przekazać wiadomość bez nieporozumień, rozmawiając wprost z osobą,
powinniśmy dawać jasne i proste komunikaty, a co więcej, upewniać się, czy odbiorca nas dobrze zrozumiał,
powinniśmy więcej czasu spędzać na rozmowie, a nie w telefonach,
wirtualny świat nie zrozumie naszych potrzeb czy oczekiwań,
proces komunikacji nie jest tak prosty, jak sądziliśmy,na pewno będę słuchać drugiej osoby uważniej.

Oczywiste jest, że telefony nie znikną z naszego życia, ale można je raz na jakiś czas odłożyć. Tym bardziej, że komunikacja jest dla nas bardzo ważna i wcale niełatwa. Czemu więc tak mało czasu i przestrzeni poświęcamy na rozmowę w szkole, w domu, w pracy? Czemu nie zawsze dbamy, aby się zrozumieć i dobrze przekazać wiadomość? To pytanie, z różnych względów, musi zostać otwarte.

Bibliografia:

Wiener, M., Mehrabian, A.: Language Within Language: Immediacy, a Channel in Verbal Communication, Appleton-Century-Crofts, New York, 1968

Sylwia Wałdowska – nauczycielka języka angielskiego oraz wychowawczyni klasy 7 w Międzynarodowej Szkole Podstawowej Paderewski. Dodatkowo tłumaczka języka angielskiego.

#kanałykomunikacji #jakmówić #słuchanie #informacja #sukces #porady