Jakiej wiedzy oczekujemy od uczniów?
Katarzyna Kijek-Kubejko
Czy jest możliwe określenie zakresu wiedzy dla szkół międzynarodowych?
Ze względu na szczególne trudności napotykane przez szkoły realizujące program międzynarodowej edukacji, niezmiernie ważne jest, aby model programu nauczania PYP (Primary Years Programme) zawierał zarys spójnych, elastycznych i podatnych na interpretacje ram, które spinają wiedzę, wspierając jednocześnie misję oraz cechy ucznia IB. Wynika to z przekonania, że istnieją obszary wiedzy, które, choć ważne dla każdego ucznia, są szczególnie istotne w szkołach, które mają na celu promowanie międzynarodowej postawy.
W programie PYP tematy o znaczeniu globalnym wykraczają poza granice tradycyjnych obszarów tematycznych.
Znaczenie tradycyjnych obszarów tematycznych nie ulega wątpliwości: język, matematyka, nauki społeczne oraz ścisłe, przedmioty artystyczne i wychowanie fizyczne składają się na model nauczania w programie międzynarodowym. U podstaw każdego obszaru stoją: wiedza, pojęcia i umiejętności. Jednakże trudno nie zauważyć, że edukacja oparta na zestawie odizolowanych od siebie obszarów tematycznych nie jest wystarczająca. Równie ważna jest potrzeba zdobywania umiejętności w kontekście, a także zgłębianie treści istotnych dla uczniów, z wykraczaniem poza granice tradycyjnego podziału na przedmioty.
Liczne debaty i dyskusje, a także wnikliwe badanie tego, jakie wspólne doświadczenia łączą ludzi na całym świecie, doprowadziły do wyboru sześciu tematów międzyprzedmiotowych. Zostały one uznane za kluczowe w kontekście programu edukacji międzynarodowej skierowanej do najmłodszych uczniów.
Tematy te charakteryzują się poniższymi cechami:
- mają znaczenie globalne – dla wszystkich uczniów we wszystkich kulturach,
- oferują uczniom możliwość poznania wspólnych cech ludzkiego doświadczenia,
- są wspierane przez wiedzę, pojęcia i umiejętności z tradycyjnych obszarów tematycznych, ale wykorzystują je w sposób, który wykracza poza granice tych przedmiotów, przyczyniając się w ten sposób do transdyscyplinarnego modelu nauczania i uczenia się,
- są przedmiotem dociekań uczniów przez wszystkie lata nauki w programie PYP, co umożliwia pełne zanurzenie się w treści programu nauczania,
- stanowią część wspólną szkół PYP, łączącą różnorodne programy nauczania szkół na całym świecie.
6 tematów interdyscyplinarnych PYP
| KIM JESTEŚMY? | Dociekania na temat natury bytu; poznanie siebie; wierzenia i wartości; osobiste, fizyczne, umysłowe i duchowe zdrowie; rodzina, przyjaciele, społeczności i kultury; nasze prawa i obowiązki; co to znaczy być człowiekiem. |
| GDZIE JEST NASZE MIEJSCE W CZASIE I PRZESTRZENI? | Rozważania na temat orientowania się w czasie i przestrzeni; osobiste historie; domy i podróże; odkrycia, badania i migracje ludzi; relacje i powiązania jednostek i cywilizacji z perspektywy lokalnej i globalnej. |
| JAK WYRAŻAMY SIEBIE? | Dociekania na temat sposobów odkrywania i wyrażania idei, myśli, uczuć, kultury, wierzeń i wartości; sposoby dokonywania refleksji, okazywania kreatywności; nasze poczucie estetyki. |
| W JAKI SPOSÓB DZIAŁA ŚWIAT? | Poznawanie świata przyrody oraz jego praw; interakcje między światem naturalnym (fizycznym i biologicznym) a społecznościami; jak ludzie wykorzystują wiedzę o prawach nauki; wpływ osiągnięć nauki i techniki na społeczeństwo i na środowisko. |
| JAK SIĘ ORGANIZUJEMY? | Rozważania na temat wzajemnych powiązań i zależności między systemami i społecznościami stworzonymi przez człowieka; struktura i funkcje różnych organizacji; podejmowanie społecznych decyzji; działalność gospodarcza i jej wpływ na ludzi i środowisko. |
| PODZIAŁ ZASOBÓW PLANETY | Dociekania na temat naszych praw i obowiązków związanych z dzieleniem się źródłami nieodnawialnymi z innymi ludźmi i organizmami żywymi; społeczności i zależności w nich oraz pomiędzy nimi; równy dostęp do dóbr i możliwości; pokój i rozwiązywanie konfliktów. |
Uznając, że zadaniem szkoły międzynarodowej jest zaspokojenie różnorodnych potrzeb ucznia – fizycznych, społecznych, intelektualnych, estetycznych czy kulturowych, szkoły PYP zapewniają naukę, która jest:
- wciągająca – interesująca dla uczniów, angażująca ich w proces uczenia się,
- odpowiednia – powiązana z dotychczasową wiedzą i doświadczeniem uczniów, a także z aktualnymi okolicznościami, co pozwala umieścić uczenie się w kontekście ich życia,
- wymagająca – poszerzająca wiedzę i doświadczenia uczniów, stawiająca przed nimi wyzwania i zwiększająca ich kompetencje oraz zrozumienie,
- istotna – przyczyniająca się do zrozumienia międzyprzedmiotowego charakteru rozważań, a zatem do zrozumienia części wspólnej doświadczeń wszystkich ludzi;
Tym, co zwiększa znaczenie uczenia się w PYP jest zaangażowanie w model transdyscyplinarny, w którym tematy o znaczeniu globalnym wykraczają poza granice tradycyjnych obszarów tematycznych. Te tematy uświadamiają uczniom, że istnieje coś takiego jak wspólne doświadczenie wszystkich ludzi, zwiększają też ich świadomość na temat kondycji ludzkiej natury. Uczniowie wspólnie dociekają, podchodząc do zagadnień z wielu perspektyw i biorąc pod uwagę własne doświadczenia. Ich wymiana zwiększa świadomość oraz wrażliwość uczniów na doświadczenia ludzi spoza swojej społeczności lokalnej czy narodowej. Jest to kluczowe dla programu PYP i pomocne w kształtowaniu międzynarodowej perspektywy, która rozpoczyna się od zdolności każdego z uczniów do zastanowienia się nad punktem widzenia kogoś innego w obrębie tej samej klasy.
Katarzyna Kijek-Kubejko – nauczycielka j. hiszpańskiego, koordynatorka PYP w Szkole Podstawowej Paderewski
