Barbara Ostrowska
Matura to nie tylko test dla uczniów, ale i wyzwanie dla rodziców. Jak wspierać swoje dziecko w ostatnim miesiącu przed egzaminami, by nie potęgować stresu, a pomóc mu go oswoić?
Na początek zastanówmy się, czym jest stres i jakie może mieć podłoże. Stres jest fizjologiczną reakcja organizmu na stan zagrożenia (faktyczny lub wyobrażony). Mechanizm stresu wpisany jest w naszą ewolucję, stanowiąc system adaptacyjny, który kiedyś stanowił o przetrwaniu, a obecnie pełni rolę wewnętrznego systemu mobilizacji – pobudza nas do wysiłku, aktywizuje zasoby organizmu i umożliwia skuteczne radzenie sobie z wyzwaniami, które stawiają przed nami zmieniające się okoliczności. Czasami jednak poziom stresu nie jest jednak optymalny. Jeśli jest zbyt duży, może być paraliżujący. Zbyt mały z kolei wskazuje na nudę. Najczęstszymi źródłami stresu przedmaturalnego są:
Przeczytaj również: Gen Z i Alfa – czyli z kim pracujemy?
Jak więc można pomóc uczniom zmniejszyć poziom stresu tak, żeby był on na optymalnym dla nich poziomie? Poznaj 7 sprawdzonych sposobów wspierania ucznia w okresie przedmaturalnym:
W obliczu matury wiele dzieci czuje się oceniane. Tymczasem wspierająca postawa rodziców znacząco obniża poziom lęku i wzmacnia wewnętrzną motywację. Zamiast pytać: „Ile już się nauczyłeś?”, zapytaj: „Jak się dzisiaj czujesz z przygotowaniami?”. To sygnał: „Jestem po twojej stronie”. Stres przed maturą bywa potęgowany przez zewnętrzne oczekiwania – często nieświadomie narzucane przez rodziców. Wypowiedzi w stylu: „To twoja przyszłość, musisz się postarać” albo „Nie zawiedź nas” mogą być odbierane jako nacisk. Zamiast tego warto okazywać wsparcie i zaufanie.
W tym okresie warto również pokazać, że poczucie własnej wartości dziecka nie powinno zależeć jedynie od wyniku egzaminu. Wasze dziecko ma wiele umiejętności i cech, które go charakteryzują, a które niekoniecznie są sprawdzane na maturze. Warto je podkreślać i doceniać.
Nastolatkowie często mają problem z organizacją. Zaproponuj wspólne rozpisanie tygodniowego planu, ale pozwól dziecku decydować, kiedy i czego się uczy. Pomoc rodzica w zaplanowaniu tygodnia może być ogromnym wsparciem, o ile nie przerodzi się w kontrolowanie. Poczucie autonomii z kolei buduje zaangażowanie i motywację. Zaproponuj mu metodę Pomodoro czy organizację pracy metodą SPARK.
Niedobór snu negatywnie wpływa na funkcje poznawcze, takie jak uwaga, pamięć robocza, podejmowanie decyzji i czas reakcji. Regularny sen (7-9 godzin) jest natomiast kluczowy dla utrwalania informacji w pamięci długotrwałej. Zachęcaj do odpoczynku, lekkiej aktywności i wspólnego, zdrowego gotowania. Zadbaj, aby w domu był produktów, które mają pozytywny wpływ na procesy poznawcze – kwasy Omega-3 i witaminy. Przypominaj również o nawadnianiu się – w wirze pracy można o tym zapomnieć.
Rozmowy o wyborze studiów czy planach na przyszłość mogą teraz przytłaczać. Daj dziecku przestrzeń, by skupiło się na tu i teraz. Jeśli samo zechce rozmawiać – bądź obok i słuchaj. Wielu uczniów czuje się przytłoczonych nie tylko samym egzaminem, ale też presją przyszłości. Pytania: „Na jakie studia idziesz?”, „Złożyłeś już dokumenty?”, „Co zamierzasz robić w życiu?” – mogą nasilać napięcie. Warto odroczyć decyzje lub przynajmniej jej intensywne omawianie do momentu po egzaminach, gdy poziom stresu opadnie.
Unikaj bagatelizowania: „Nie ma się czym stresować”. Lepiej powiedzieć: „To zupełnie naturalne, że się stresujesz. Chcesz o tym pogadać?”. Taka postawa pomaga dziecku poczuć się bezpiecznie. Nazwanie emocji i okazanie empatii aktywuje w mózgu obszary odpowiedzialne za regulację emocjonalną. Słuchaj, okazuj cierpliwość i spokój. Nie doradzaj – może to przynieść przeciwny skutek.
Nie każdy nastolatek chce medytować. Ale możesz mu pokazać proste techniki oddechowe albo wspólnie wypróbować aplikację do relaksacji. Bez narzucania – z ciekawością. Możesz znaleźć na YouTube trening relaksacyjny Schultza, aplikację do relaksacji czy ćwiczenia uważności (mindfulness).
Przeczytaj również: Sposoby radzenia sobie ze stresem
Nie musisz mówić nic mądrego. Twoja obecność to już ogromne wsparcie. Wspólna herbata, serial, krótki spacer – to chwile, które pomagają odreagować i ładują emocjonalne baterie. Czasem najlepszym wsparciem jest po prostu obecność. Nie trzeba mówić, doradzać ani „motywować”. Wystarczy być blisko. Dzieci nie zawsze proszą o wsparcie wprost – ale czują, gdy są otoczone spokojem.
dr Barbara Ostrowska – koordynator Programu Dyplomowego Matury Międzynarodowej IB DP, nauczyciel teorii wiedzy w Międzynarodowym Liceum Paderewski w Lublinie. Doktor psychologii, trener i egzaminator Organizacji Matury Międzynarodowej IBO. Współpracuje z wieloma organizacjami pozarządowymi, m.in. Fundacją Szkoła z Klasą oraz Fundacją Rozwoju Społeczeństwa Wiedzy THINK! Należy do społeczności Superbelfrzy RP. Posiada certyfikat MCE: Microsoft Certified Educator oraz Google Certified Educator.