Uczeń w świecie konceptów

Barbara Gondek-Błaszków

Dlaczego warto wykorzystywać koncepty w nauce? Czym różni się ten sposób uczenia od podejścia tradycyjnego, czyli skupiania się na realizowaniu tematów leksykalnych i gramatycznych na lekcjach języków obcych? Co daje uczenie konceptualne uczniom?

Czym są koncepty?

Koncepty to uniwersalne, ponadczasowe, złożone i abstrakcyjne pojęcia, takie jak na przykład „komunikacja”, „kultura”, „kreatywność”, „system”, „zmiana” czy „powiązania”. Koncept jest jak parasol, który może mieścić wiele tematów, faktów, zagadnień gramatycznych i leksykalnych. W uczeniu konceptualnym uczeń, zamiast skupiać się na nabyciu słownictwa z danego tematu czy reguł gramatycznych określonego czasu, zyskuje szerszą perspektywę.

Na przykład, ucząc się o środowisku na lekcji języka angielskiego można skupić się na słownictwie z zakresu ochrony środowiska czy zagrożeń naturalnych (uczenie tradycyjne), ale można również wyjść od powiązań między działalnością ludzką i środowiskiem naturalnym. Można tu mówić o wpływie działalności człowieka na środowisko, dając uczniowi możliwość poznania różnorodnego słownictwa, ale również rozwijania kompetencji związanych z argumentowaniem czy wypowiadaniem opinii. Koncentrując się na „powiązaniach”, uczeń zdobywa wiedzę, czyli poznaje nowe słownictwo z danego tematu czy czasy gramatyczne, jednak przede wszystkim uczy się analizować, używać wiedzy merytorycznej, aby zgłębić pojęcie bardziej abstrakcyjne, szersze, jakim jest koncept. Te kompetencje są niezwykle ważne w szybko zmieniającym się świecie.

Co ważne, te same koncepty mogę być równocześnie omawiane na różnych przedmiotach, co sprawia, że uczeń dostrzega korelacje międzyprzedmiotowe, patrzy na temat z różnych perspektyw, interdyscyplinarnie. A to sprawia, że jego wiedza staje się szersza.

Jakie są więc korzyści konceptualnego nauczania?

Przenosi ono uczenie się poza obszar sali lekcyjnej do codziennego życia. Uczniom łatwiej znaleźć wytłumaczenie dla sensowności uczenia się, ponieważ dostrzegają oni aplikację teoretycznych problemów, które omawiają na lekcji do rzeczywistości. Uczniowie uczą się także dyskutować i analizować konceptualne pojęcia oraz używać do tego konkretnych zagadnień leksykalno-gramatycznych. Nie tylko odtwarzają fakty, ale wykorzystują je praktycznie, stając się bardziej świadomi powiązań istniejących w realnym świecie.

Konceptom na lekcjach towarzyszy kontekst globalny (na przykład: tożsamość i relacje, naukowe i techniczne innowacje czy sprawiedliwość i rozwój), który razem z naszym abstrakcyjnym pojęciem (konceptem) wyznacza kierunek lekcji i pozwala uczniom zrozumieć, dlaczego dany koncept jest tak ważny i jak odnosi się do codziennego życia. O globalnych kontekstach, jednakże, kilka słów innym razem…

Barbara Gondek-Błaszków – nauczycielka języka angielskiego i ko-liderka zespołu języków obcych w Liceum Paderewski w Lublinie.