Katarzyna Kijek-Kubejko
Aby przeprowadzić efektywny i celowy proces badawczy i aby być dobrze przygotowanym do uczenia się przez całe życie, uczniowie muszą opanować cały szereg dodatkowych umiejętności wykraczających poza te, które są zwykle określane jako podstawowe.
Poszukiwanie zrozumienia jest kluczowe dla przekonań i praktyk programu międzynarodowego PYP. Jednak nacisk na rozwój rozumienia pojęciowego nie umniejsza znaczenia rozwijania umiejętności. Konstruowanie znaczeń, a tym samym rozumienia, jest uzupełniane przez uczniów nowymi umiejętnościami i ich zastosowaniem. Umiejętności te najlepiej rozwijać w kontekście autentycznych sytuacji, takich jak te oferowane przez tematy międzyprzedmiotowe PYP.
Organizując nauczanie w obszarach tematycznych uczniowie zdobywają szczególne umiejętności, które określają specyfikę poszczególnych przedmiotów. Na przykład podczas zajęć językowych uczniowie stają się piśmienni, a na matematyce poznają działania na liczbach. Nabycie tych umiejętności jest niezbędne, ponieważ zapewniają one uczniom narzędzia do dalszych dociekań. Niemniej jednak, aby przeprowadzić efektywny i celowy proces badawczy i aby być dobrze przygotowanym do uczenia się przez całe życie, uczniowie muszą opanować cały szereg dodatkowych umiejętności wykraczających poza te, które są zwykle określane jako podstawowe. Są to umiejętności istotne dla wszystkich obszarów tematycznych, a także wykraczające poza nie, a mimo to niezbędne do pełnego wsparcia uczniów w ich złożonym życiu.
W trakcie nauki, przez cały czas trwania programu, uczniowie nabywają i stosują zestaw umiejętności międzyprzedmiotowych. Są to: umiejętności społeczne, komunikacyjne, badawcze, umiejętność myślenia i samoorganizacji (patrz: tabela). Są one cenne nie tylko podczas realizowania dociekań i projektów badawczych, ale także w dowolnym procesie uczenia odbywającym się w klasie oraz w życiu codziennym.
Umiejętności myślenia | |
---|---|
Nabywanie wiedzy | Zdobywanie konkretnych informacji, poznawanie pomysłów, słownictwa; zapamiętywanie ich w podobnej formie. |
Zrozumienie | Uchwycenie znaczenia prezentowanego materiału; nauka komunikacji i interpretacji. |
Zastosowanie | Użycie wcześniej zdobytej wiedzy w praktyce. |
Analiza | Rozdzielanie wiedzy i pojęć na części; dostrzeganie powiązań; odnajdowanie właściwości. |
Synteza | Łączenie części w całość; tworzenie, projektowanie, rozwijanie i innowacja. |
Ewaluacja | Dokonywanie oceny lub podejmowanie decyzji na podstawie kryteriów; standardy i warunki. |
Argumentowanie | Myślenie o 2 lub więcej punktach widzenia naraz; rozumienie ich; szukanie argumentów dla każdego z nich w oparciu o wiedzę innych. |
Autorefleksja nad swoim procesem myślowym (metapoznanie) | Analizowanie procesu myślowego (swojego lub innych); myślenie o tym, jak ktoś myśli i jak się uczy. |
Umiejętności społeczne | |
---|---|
Branie odpowiedzialności | Podejmowanie i wykonywanie zadań we właściwy sposób; gotowość do przejęcia części odpowiedzialności. |
Szanowanie innych | Słuchanie innych; podejmowanie decyzji w oparciu o zasady sprawiedliwości i równości; uznanie, że przekonania, poglądy, religie i idee innych mogą się różnić od naszych; wyrażanie własnej opinii bez ranienia innych. |
Współpraca | Praca w grupie; uprzejmość wobec innych; udostępnianie materiałów; czekanie na swoją kolej. |
Rozwiązywanie konfliktów | Uważne słuchanie innych; gotowość do kompromisu; reagowanie adekwatne do sytuacji; przyjmowanie odpowiedzialności; bycie fair. |
Podejmowanie decyzji w grupie | Słuchanie innych; dyskusja; zadawanie pytań; osiąganie konsensusu w pracy na rzecz grupy. |
Przyjmowanie różnych ról w grupie | Zrozumienie, jakie zachowanie jest odpowiednie w danej sytuacji i działanie zgodnie z tym; bycie liderem w pewnych okolicznościach, a członkiem zespołu w innych. |
Umiejętności komunikacyjne | |
---|---|
Słuchanie | Słuchanie poleceń i informacji, słuchanie innych. |
Mówienie | Jasne wyrażanie się, ustne sprawozdania dla małych lub dużych grup, wyrażanie pomysłów i opinii w sposób jasny i logiczny. |
Czytanie | Czytanie różnych źródeł w celach informacyjnych oraz dla przyjemności; czytanie ze zrozumieniem, wyciąganie wniosków. |
Pisanie | Zapisywanie informacji i obserwacji, notowanie i parafrazowanie, pisanie streszczenia, pisanie sprawozdania, prowadzenie dziennika. |
Oglądanie | Interpretowanie i analiza źródeł wizualnych i multimediów; rozumienie w jaki sposób obrazy i język współdziałają, by przekazać treści, wartości i przekonania; podejmowanie świadomych decyzji odnośnie swoich doświadczeń związanych z oglądaniem. |
Prezentacja | Tworzenie wizualnych prezentacji i multimediów na wiele różnych okazji i dla różnych odbiorców, komunikowanie informacji i pomysłów poprzez różne media obrazkowe, używanie odpowiedniej technologii do tworzenia skutecznych prezentacji. |
Komunikacja niewerbalna | Rozpoznawanie znaczenia komunikacji wizualnej, rozpoznawanie i tworzenie znaków, interpretowanie i używanie symboli. |
Umiejętności samoorganizacyjne | |
---|---|
Motoryka duża | Wykazywanie się umiejętnościami, w których używane są grupy dużych mięśni i ważny jest czynnik siły. |
Motoryka mała | Wykazywanie się umiejętnościami, w których potrzebna jest precyzja. |
Świadomość przestrzenna | Wrażliwość na położenie przedmiotów w relacji do podmiotu lub do siebie nawzajem. |
Organizacja | Planowanie i efektywne wykonywanie czynności. |
Zarządzanie czasem | Używanie czasu w sposób efektywny i odpowiedni. |
Bezpieczeństwo | Zachowanie się w sposób, który pozwala uniknąć sytuacji niebezpiecznych dla siebie i innych. |
Zdrowy tryb życia | Podejmowanie świadomych decyzji, aby osiągnąć równowagę w odżywianiu, odpoczynku, relaksie i ćwiczeniach; przestrzeganie zasad higieny i dbanie o siebie. |
Zasady zachowania | Znajomość i zastosowanie zasad i procedur dla grup i osób. |
Świadome wybory | Wybór odpowiedniego działania lub zachowania w oparciu o fakt lub opinię. |
Umiejętności badawcze | |
---|---|
Formułowanie pytań | Rozpoznawanie, czego chcemy lub potrzebujemy się dowiedzieć i układanie adekwatnych pytań, które będą podstawą dociekań. |
Obserwacja | Używanie wszystkich zmysłów, by dostrzec istotne szczegóły. |
Planowanie | Rozwijanie przebiegu działania, pisanie planu, obmyślanie sposobów na odszukanie potrzebnych informacji. |
Zbieranie danych | Zbieranie informacji z różnych źródeł, takich jak mapy, ankiety, obserwacje, książki, filmy, ludzie, muzea czy narzędzia ICT. |
Zapis danych | Opis i zapis danych za pomocą rysunku, notatek, wykresów, opowiadań, pisemnych raportów. |
Organizowanie danych | Klasyfikowanie i kategoryzowanie informacji, aranżowanie ich w zrozumiałe formy, takie jak opisy, tabelki, osie czasu, grafy czy diagramy. |
Odczytywanie danych | Wyciąganie wniosków z relacji i wzorów, które wyłaniają się z uporządkowanych danych. |
Prezentowanie wyników badań | Komunikowanie, czego się nauczyliśmy, wybór odpowiednich środków. |
Bibliografia: Making the PYP happen in the classroom — a curriculum framework for international primary education, International Baccalaureate Organization 2009
Katarzyna Kijek-Kubejko — nauczycielka j. hiszpańskiego, koordynatorka PYP w Szkole Podstawowej Paderewski