„Uchodźcy – wtedy i dziś” – „Flüchtlinge – damals und heute”

12 marca 2018

Projekt filmowy „Uchodźcy – wtedy i dziś” („Flüchtlinge – damals und heute”) został zorganizowany przez Instytut Goethego na Ukrainie razem z Youth For Understanding – organizacją o światowym zasięgu zajmującą się międzynarodową wymianą młodzieży w celu rozwijania zrozumienia między kulturami. Do udziału w projekcie zachęciła mnie i pomogła mi się do niego dostać pani profesor Magdalena Kosior-Szychiewicz. Projekt był finansowany ze środków Federalnego Ministerstwa Spraw Zagranicznych Niemiec, aby wzmocnić współpracę ze społeczeństwami w krajach wschodniej Europy i w Rosji. Głównym celem projektu było uświadomienie młodzieży sytuacji uchodźczej na świecie oraz zapoznanie uczniów z różnymi technikami filmowymi.

W projekcie uczestniczyło 21 osób – 7 z Niemiec, 7 z Polski i 7 z Ukrainy – w wieku od 15 do 18 lat. Projekt został podzielony na trzy części. Pierwsza część była realizowana w kwietniu 2017 roku w miejscowości Równe na Ukrainie, druga część w Lublinie pod koniec czerwca, a trzecia w Berlinie w październiku.

 

Część 1 – Równe, Ukraina

Pierwszego dnia zostaliśmy podzieleni na dwie grupy. Pierwsza grupa miała za zadanie zajmować się obecnej sytuacji uchodźczą na Ukrainie. Ta grupa skupiła się na konflikcie zbrojnym w Donbasie, czyli wojnie hybrydowej na terenie obwodu donieckiego i ługańskiego Ukrainy, rozpoczętej w kwietniu 2014 roku. Uczniowie z tej grupy mieli możliwość przeprowadzenia wielu wywiadów z osobami, które musiały opuścić okolice Doniecka. Dowiedzieli się, jak to jest doświadczać wojny i co może pomóc w okresie bólu i strachu. Na podstawie tych informacji musieli nagrać film. Umieścili w nim wywiady, zdjęcia, dane statystyczne. Link do filmu.

Natomiast druga grupa zajmowała się historycznym aspektem zjawiska uchodźstwa. Film, który przygotowała, opowiada o rzezi wołyńskiej (1943), w której 40000 do 100000 polskich mieszkańców Wołynia zostało zamordowanych przez ukraińskich nacjonalistów, a blisko 500000 osób uciekło. W procesie zbierania informacji okazało się, jak różne są interpretacje tego, co wydarzyło się w 1943 roku. Mieliśmy okazję bezpośrednio posłuchać historii osób, które przeżyły rzeź wołyńską. Pojechaliśmy również zobaczyć pomnik upamiętniający mord i wsie, w których się dokonał. Link do filmu.

Przed wyjazdem na Ukrainę wojna w Donbasie wydawała mi się czymś bardzo odległym. Myślałam, że mnie to nie dotyczy. Jednak gdy słuchałam historii rówieśników, których relacje zdecydowanie bardzo na mnie wpłynęły, kompletnie zmieniłam zdanie. Temat rzezi wołyńskiej na Ukrainie nie jest poruszany praktycznie wcale. Gdy pytaliśmy ludzi na ulicy, czy coś wiedzą na ten temat, to albo odpowiadali, że coś kiedyś słyszeli ale nie pamiętają, o co chodziło, albo że kompletnie nic nie wiedzą. Gdy odwiedzaliśmy wsie, w których byli mordowani Polacy, trafiliśmy do kościoła, w którym księża prowadzili wydawnictwo. Przez bardzo długi czas jakiekolwiek rozpowszechnianie informacji na temat rzezi wołyńskiej było zabronione, dlatego musieli się z tym ukrywać. W gazetach umieszczali relacje osób, które przetrwały rzeź. Znalezienie pewnych źródeł w Internecie było praktycznie niemożliwe ze względu na to, że dane bardzo się różniły. W bibliotece także nie udało nam się znaleźć żadnych informacji.

 

Część 2 – Lublin, Polska

 W drugiej części projektu znowu zostaliśmy podzieleni na dwie grupy. Pierwsza grupa zajmowała się aspektem historycznym. Powstały w wyniku naszej pracy film opowiada o przesiedleniach w Europie Wschodniej w latach 40. XX wieku, ze szczególnym uwzględnieniem Akcji „Wisła” i przymusowej delokalizacji etnicznych Ukraińców, Bojków i Łemków z południowo-wschodniej części kraju na północ i zachód. Osobom pracującym w tej grupie udało się także przeprowadzić wywiady z ekspertami oraz odwiedzić Państwowe Muzeum na Majdanku. Link do filmu.

Druga grupa zajmowała się obecną sytuacją uchodźczą w Polsce. W filmie skupiliśmy się na obecnej polskiej polityce dotyczącej uchodźców. Analizowaliśmy pojęcia takie jak wykluczenie i integracja. Przeprowadzaliśmy wywiady z założycielką stowarzyszenia „Dla Ziemi”, które zajmuje się pomocą uchodźcom oraz z rodziną, która wyjechała z Gruzji z powodu prześladowań. Zbieraliśmy także informacje na temat procesu ubiegania się o status uchodźcy w Polsce oraz o ośrodkach dla uchodźców. Link do filmu

 

Część 3 – Berlin, Niemcy

Pierwsza grupa zajmowała się obecną sytuacją uchodźców w Niemczech. Osobom w tej grupie udało się przeprowadzić wywiad z Kurdem, który później opowiedział nam o sytuacji Kurdów na świecie, pokazał nam także arabską dzielnicę Berlina i jej reprezentacyjną ulicę – Sonnenallee. Mówił o różnych grupach, które utworzyły się w Berlinie, na przykład o grupie Kurdów, z którymi chodzi na zajęcia z tradycyjnego tańca. Opowiadał także, jak dostał się do Niemiec na studia i jak wygląda jego rodzinna sytuacja. Link do filmu.

Druga grupa zajęła się aspektem historycznym. W przygotowanym filmie skupiliśmy się na przesiedleniach Niemców po II Wojnie Światowej z Polski, Czech i Słowacji do Niemiec. Przeprowadziliśmy dwa wywiady z osobami, które były przesiedlone z Czech. Udało nam się zdobyć od tych osób dużo zdjęć z tamtego okresu i cennych informacji. Link do filmu.

Dzięki projektowi zmieniłam swoje poglądy na wiele tematów. Zdobyłam wiele cennych informacji i doświadczeń, których nie zapomnę do końca życia. Poznałam wspaniałych ludzi, z którymi mogłam spędzić te trzy pełne pracy i wartościowe tygodnie. Polepszyłam także mój niemiecki, ze względu na to, że wszystkie warsztaty odbywały się w języku niemieckim, ale też dlatego, że między sobą też rozmawialiśmy po niemiecku. Nauczyłam się obsługiwać profesjonalny sprzęt filmowy i edytować filmy na komputerze.

Natalia Paluszkiewicz, klasa 2d